Zorunlu Trafik Sigortası

Zorunlu Trafik Sigortası: Nedir, Kapsamı ve Önemli Bilgiler

Trafik sigortası, trafikte her motorlu kara taşıtının yaptırması zorunlu olan bir mali sorumluluk sigortasıdır. Bu sigorta, bir araç kusurlu olarak kaza yaptığında karşı tarafa verilen bedeni (yaralanma, ölüm) ve maddi zararları teminat altına alırtsb.org.trtsb.org.tr. Örneğin trafik kazası sonucu karşı araçta veya yolcularında oluşan hasarlar, kaza anındaki sağlık masrafları ve kaza sonucu sakat kalan veya ölen kişilerin bakım ve ölüm tazminatları bu sigorta tarafından ödenirtsb.org.tr. Ancak 2011’den bu yana yürürlükte olan düzenleme gereği trafik kazalarında yaralananların tedavi giderleri Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılandığı için trafik sigortası tedavi masrafı ödemeztsb.org.tr. Trafik sigortası manevi tazminat taleplerini kapsamına almaz; eğer manevi tazminat isteniyorsa ek “İhtiyari Mali Sorumluluk” teminatı eklenmesi gerekirtsb.org.trtsb.org.tr.

Trafik Sigortası Kimler İçin Zorunlu?

Türkiye’de 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’na göre her motorlu kara taşıtının işleteni (sürücü veya araç sahibi) zorunlu trafik sigortası yaptırmakla yükümlüdürtsb.org.trtsb.org.tr. Başka bir deyişle, otomobil, motosiklet, kamyonet, otobüs, minibüs, taksi veya diğer tüm taşıt sahipleri aracın trafiğe çıkışıyla birlikte bu sigortayı yaptırmak zorundadır. Poliçe yaptırılmadığı veya yenilenmediği takdirde, trafiği denetleyen birimler aracı trafikten men eder ve para cezası uygulartsb.org.tr. Bu nedenle araç sahiplerinin her yıl vadesi dolmadan önce trafik sigortası poliçesini yenilemesi hukuken gereklidir.

Trafik Sigortası Kapsamı ve Teminat Limitleri

Zorunlu trafik sigortası, kusurlu tarafın üçüncü şahıslara verdiği zararların karşılanmasını sağlar. Kapsam genelde şu unsurları içerir:

• Bedeni Zararlar: Kaza sonucu üçüncü kişilerin yaralanması veya ölümü durumunda, yaralanmanın derecesine göre tedavi ve tazminat ödemeleri yapılırtsb.org.tr. Kazada hayatını kaybeden veya sakat kalan kişinin geride kalanlarına “destekten mahrumiyet tazminatı” ödenir.

• Maddi Zararlar: Kaza anında karşı aracın veya üçüncü şahıslara ait eşya ve malların uğradığı zararlar sigorta teminatı altındadırtsb.org.tr. Örneğin karşı aracın gövdesinde oluşan çizik, cam kırılması veya kazanın sebep olduğu kamu mallarına (trafik işaretleri, elektrik direği gibi) gelen zararlar trafik sigortası tarafından karşılanabilir.

• Hukuki Giderler: Kazada kusurlu olmadığınız halde size açılan tazminat davaları veya savunma giderleri (avukatlık ücreti vb.), poliçe limitleri dahilinde karşılanırtsb.org.tr. Sigortalının dava masrafları poliçe limitine kadar trafik sigortası tarafından ödenir.

• Sağlık Giderleri (Kısıtlı): Yukarıda belirtildiği gibi, 2011 itibarıyla kaza anındaki tedavi giderleri SGK tarafından ödenmektedir. Trafik sigortasının tedavi harcaması sorumluluğu bu tarihten sonra kaldırılmıştırtsb.org.tr.

Her yılda Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi’nin belirlediği azami teminat limitleri yenilenir. Örneğin 2025 yılı için en yüksek limitler otomobillerde kişi başı ölüm/sakatlanma teminatında 2.700.000 TL, kaza başına kişi başı 13.500.000 TL, araç başı maddi zarar limiti ise 600.000 TL’ye kadar çıkmaktadır (üçüncü şahıs başına 300.000 TL, araç başına 600.000 TL gibi)sigortam.net. (Not: Bu sayısal limitler örnek teşkil etmektedir; en güncel limitler için Sigorta Bilgi Merkezi ve Resmi Gazete duyuruları takip edilmelidir.)

Kasko Sigortası ile Farkları

Zorunlu trafik sigortasının en önemli farkı, kendi aracınızın zararını karşılamamasıdır. Kasko sigortası, araç sahibinin isteğe bağlı olarak yaptırdığı, aracın çarpma, çalınma, doğal afetler gibi risklere karşı korunmasını sağlayan sigortadır. Oysa trafik sigortası aracınızın üçüncü kişilere verdiği bedeni ve maddi zararları teminat altına alırtsb.org.tr. Başka bir ifade ile trafik sigortası karşı tarafın zararlarını öder; kendi aracınızın onarımı veya değer kaybı kasko poliçesi kapsamında değerlendirilir.

Bir diğer fark, trafik sigortasının yasal olarak zorunlu olmasıdır. Kasko sigortası yaptırmak isteğe bağlıdır. Zorunlu trafik sigortası olmadan aracınızı trafikte kullanmanız yasaktır. Ayrıca, trafik sigortası manevi tazminat taleplerini karşılamaz; bu tür talepler ancak ek teminat olarak eklenebilecek “İhtiyari Mali Sorumluluk Sigortası” veya kasko eklerinden biri ile güvence altına alınabilirtsb.org.trtsb.org.tr. Özetle: trafik sigortası üçüncü şahıs sorumluluğuna ilişkin zorunlu teminat sağlarken, kasko aracınızın kendisine ilişkin ekstra korumayı gönüllü olarak sunar.

Fiyatlandırma ve Prim Faktörleri

Trafik sigortası primleri, her sigorta şirketinin aktüeryal hesaplamalarına göre serbestçe belirlenir, ancak Hazine onaylı “azami prim tarifesini” aşamaztsb.org.tr. Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi her ay güncellenen brüt prim tabloları yayımlayarak prim tavanlarını duyurur. Prim hesabında etkili olan başlıca faktörler şunlardır:

• Hasarsızlık (Basamak) Sistemi: Araç sahibinin geçmiş yılı hasarsız kapatması halinde indirim kazanması, kaza yapması halinde ise prim artışı yaşaması esasına dayanır. Trafik sigortası basamak sisteminde, her kazasız yıl bir basamak düşerek (indirim), kaza durumunda basamak yükselirtsb.org.tr. İlgili mevzuata göre araç işleteni ilk kez sigorta yaptırıyorsa 4. basamaktan başlartsb.org.tr.

• Araç Türü ve Sınıfı: Otomobil, motosiklet, kamyonet, otobüs, minibüs gibi araç türleri farklı risk gruplarıdır. Ticari faaliyet amaçlı araçlar (örneğin taksi, yolcu minibüsü) genellikle daha yüksek kaza riski taşıdığından primleri özel olarak yükseltilirtsb.org.tr.

• Araç Özellikleri: Araç tipi, yaşı, model yılı, motor hacmi gibi faktörler prim tutarını etkiler. Örneğin yüksek motor hacimli veya pahalı araçların primleri daha yüksek olabilir.

• Sürücü ve Kullanım Profili: Sürücünün yaşı, deneyimi (ehliyet yılı), önceki trafik sicili (hasarsızlık geçmişi) primde rol oynar. Ayrıca aracın ticari mi yoksa özel kullanımda mı olduğu, yıllık kilometre gibi unsurlar değerlendirilir.

• Trafiğe Kayıtlı İl (Plaka): Aracın kayıtlı olduğu şehir, primde önemlidir. Büyük şehirlerde kaza ve hasar olasılığı daha yüksek görüldüğünden primler daha yüksek seviyeden başlayabilirtsb.org.tr.

• Ek Teminatlar ve İndirimler: Trafik sigortasının kapsadığı temel teminatların dışında ek ek teminatlar (örneğin ferdi kaza teminatı) primi artırır. Öte yandan, bazı indirimler geçerlidir; örneğin yolcu taşımacılığı yapan araçlarda zorunlu Karayolu Taşımacılık Sigortası yaptığını belgeleyenlere %20 indirim uygulanırtsb.org.tr.

Prim Değişim Tablosu Örneği

Aşağıdaki tablo, 2025 yılı için öne çıkan trafik sigortası prim faktörlerinin etkisini özetler:

Poliçe Süresi ve Yenileme Süreci

Zorunlu trafik sigortası poliçeleri genellikle 1 yıllık olarak düzenlenir. Sigortalanan kişi, poliçe bitiş tarihine kadar sözleşmeyi yenilemekle yükümlüdür. Yenilemeyi geciktirmek cezai sonuç doğurur: Poliçe bitiminden sonraki her 30 gün için prim, %5 ek prim artışı ile hesaplanır ve bu oran toplamda %50’ye kadar çıkabilirtsb.org.tr. Örneğin poliçe yenilenmediğinde yeni dönemin primi doğal olarak artarken, trafik denetiminde sigortasız olduğu görülen aracın trafikten men edilmesi ve para cezası uygulanması riski vardırtsb.org.tr. Sigorta yenileme işlemleri genellikle trafik sigortası yapan sigorta şirketleri veya acenteler aracılığıyla online veya yüz yüze olarak yapılır.

Kısa Dönem Poliçe: Özel durumlarda (örneğin araca sadece birkaç ay ihtiyaç varsa) Hazine Müsteşarlığı onaylı özel kısa vadeli trafik poliçeleri düzenlenebilir. Bu poliçeler 1 aydan 12 aya kadar düzenlenebilir. Ancak genel uygulamada en fazla indirim avantajı yıllık poliçelerde mevcuttur.

Hasar Anında Ne Yapılmalı?

Bir trafik kazası veya hasar durumunda izlenmesi gereken adımlar şunlardır:

• Güvenlik ve İlk Yardım: İlk olarak kaza yerinin güvenliğini sağlamak, gerekiyorsa araçları çekmek veya işaretlemek önemlidir. Yaralı varsa 112 Acil Çağrı Merkezi aranarak ilk yardım istenmelidir.

• Kaza Tespit Tutanağı (KTT) Düzenlenmesi: Hasarsız kazalarda, karayolu trafik zabıtasını çağırmadan karşılıklı anlaşmalı Kaza Tespit Tutanağı (yeşil tutanak) doldurmak pratik bir yöntemdir. Zorunlu olarak karşılıklı doldurulup imzalanan bu tutanak, hasarı belgeleyen resmi bir evraktır. Mobil Kaza Tutanağı (MKT) uygulaması sayesinde e-Devlet/Sigortam360 üzerinden dijital tutanak da düzenlenebilirsbm.org.tr. Tutanakta araç, sürücü ve kaza bilgileri doğru şekilde doldurulmalı, her iki taraf da birer nüsha almalıdır.

• Sigorta Şirketine Hasar Bildirimi: Kaza tespit tutanağı düzenlendikten sonra en geç 5 iş günü içinde sigorta şirketine hasar ihbarı yapılmalıdırtsb.org.tr. Belgeler (kaza tutanağı sureti, sürücü kimlikleri vb.) sigortaya iletilerek hasar dosyası açılır. Hazine Genelgesi gereği sigortacı, durumu öğrenir öğrenmez derhal işlem başlatmalıdır.

• Belgelerin Tamamlanması: Sigorta şirketi eksper atayarak aracı inceletir. Gerekli diğer belgeler (ehliyet, ruhsat, şirket poliçe fotokopileri vb.) de tamamlanır. Sigortacı, onarım tutarı veya tazminat ödemesini poliçe limitlerine göre hesaplar.

Bu adımlar kazazedeler için genel uygulamalardır. Hasarsızlık durumunda bile, kaza tespit tutanağı doldurmak ve sigorta bildirimini gerçekleştirmek hasarın sorumluluğunu belirlemek ve olası hukuki süreçleri hızlandırmak açısından önemlidirsbm.org.trtsb.org.tr.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

• Trafik sigortası kasko ile aynı şey mi? Hayır. Kasko sigortası, aracınızın kendi hasarlarını (çarpma, çalınma, yangın vb.) güvence altına alır. Zorunlu trafik sigortası ise kusurlu olduğunuz kaza sonucu üçüncü şahıslara verdiğiniz bedeni ve maddi zararları karşılartsb.org.tr.

• Kendi aracımın hasarı trafik sigortasıyla karşılanır mı? Hayır. Trafik sigortası sadece karşı tarafın zararlarını öder; kendi aracınızın onarımı için kasko sigortası yaptırılması gerekirtsb.org.tr.

• Manevi tazminat talepleri karşılanır mı? Hayır. Zorunlu trafik sigortası manevi tazminatları kapsamaztsb.org.tr. Bu tür talepler için ek sigorta (ör. İhtiyari Mali Sorumluluk) gerekir.

• Hasarsızlık indirimi var mı? Evet. Trafik sigortasında sürücü her yıl araçla kaza yapmazsa basamak atlayarak prim indirimi kazanır; kaza yaptığında basamak gerileyerek prim artışı uygulanırtsb.org.tr. Maksimum indirim %50’ye kadar çıkabilir.

• Aracımın plakasının olduğu il primleri etkiler mi? Evet. Sigortacılar her il için farklı risk profili oluşturur. Plakasının kayıtlı olduğu büyük şehirlerde primler genellikle yüksek, küçükşehirlerde daha düşük olabilirtsb.org.tr.

• Poliçe yenilemeyi unutursam ne olur? Poliçenizi vade bitiminde yenilemezseniz, süresi geçen her 30 gün için o dönemin primine %5 eklenir (en fazla %50’ye kadar)tsb.org.tr. Ayrıca trafikte sigortasız yakalanmanız halinde araç trafikten men edilir ve para cezası uygulanır.

• Taksit imkanı var mı? Kanunen, trafik sigortası priminin tamamı peşin ödenir. Ancak taraflar anlaşırsa primin en az %25’i peşin kalmak koşuluyla taksitlendirilebilirtsb.org.tr. Pratikte çoğu şirket yıllık peşin ödemede yoğunlaşmıştır.

Uygun Fiyatlı Trafik Sigortası İçin İpuçları

• Hasarsızlık Basamağını Korumak: Kazaya karışmadan poliçe dönemini tamamlamak, sonraki yıl daha düşük prim ödemenizi sağlartsb.org.tr. Her yıl hasarsız kalmak uzun vadede %50’ye varan indirim demektir.

• Ek İndirimlerden Yararlanmak: Ticari araç sahipleri için zorunlu yolcu taşımacılık mali sorumluluk sigortası yaptırmak %20 indirim getirirtsb.org.tr. Ayrıca bazı kampanya veya grup anlaşmaları olabilmektedir.

• Teklif Karşılaştırması: Birden fazla sigorta şirketinden teklif alın. Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi’nin trafik sigortası teklif karşılaştırma platformu veya çeşitli online sigorta karşılaştırma siteleri aracılığıyla fiyatları kıyaslayabilirsiniz. Her şirketin baz prim tarifesi farklı olacağından en uygun fiyat için araştırma yapmak faydalıdır.

• Gereksiz Ekleri Sınırlamak: Poliçenize ekleyeceğiniz teminat ne kadar fazlaysa prim o kadar artar. Zorunlu olmayan ek teminatları yalnızca gerekli gördüğünüz durumlarda seçmek maliyeti azaltır. Örneğin, kasko yaptırmıyorsanız yardımcı hizmetler ya da ferdi kaza gibi ekleri dikkatli değerlendirin.

Yukarıdaki bilgiler ışığında, trafik sigortası yaptırmak hem yasal bir zorunluluk hem de olası kazalarda maddi riskleri azaltan önemli bir güvencedir. Trafik sigortası poliçesinin kapsamını ve şartlarını iyi inceleyerek, ihtiyaçlarınıza uygun en doğru teklifi seçmeyi unutmayın.

Kaynaklar: Bilgiler Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi ile Türkiye Sigorta Birliği’nin yayınlarından derlenmiştir